Auteurs Marja Pruis, Pirkko Saiso en Nicolien Mizee zijn alledrie bekend van werk waarin ze vanuit de ik-vorm hun wereld beschouwen. Vandaar dat de avond in de Bibliotheek Utrecht de titel Ik schrijf over mij mee kreeg.
Het openingsessay van Pruis is door het ILFU online gepubliceerd en gaat deels over het rookgordijn dat schrijvers in de ik-vorm in stand moeten houden. Ze noemt haar voorbeelden. Vivian Gornick, Sigrid Nunez en Elizabeth Strout. Dat zijn, volgens haar:
"Schrijvers die hun schrijven er niet bedacht uit laten zien, en tegelijkertijd voel je dat het een kunstmatig bereikt effect is. Een bepaald soort inhouden is het denk ik, beheersing. Maar ook de schijn zien op te houden van authenticiteit, onverschrokkenheid, schaamteloosheid."
Het ging er die avond wel vaker over. Hoe je als lezer van een verhaal in de ik-vorm in het hoofd van de schrijver lijkt te kruipen, maar dat nooit werkelijk zo is. Hoewel, Nicolien Mizee beweert dat ze uitsluitend de waarheid beschrijft (in haar geweldige Faxen aan Ger-boekenreeks). Om daar vervolgens aan toe te voegen: "Mijn familie en vrienden zeggen dat ik alles bij elkaar verzin".
De Finse schrijfster Pirkko Saiso husselt feit en fictie ook constant in haar Helsinki-trilogie, zegt ze. Saiso sleutelt zonder problemen aan haar eigen herinneringen om daarmee het grootst mogelijke dramatisch effect te bereiken.
In haar werk gaat ze overigens nog verder dan de ik-persoon om haar belevenissen te beschrijven. "Soms is een gebeurtenis zo pijnlijk, dat je er afstand van moet nemen", zegt ze. Dat neemt ze letterlijk in haar schrijven, door het plots niet in de ik-vorm maar in de zij-vorm over zichzelf te hebben.
Aimée de Jongh is een van Nederlands beste stripmakers. Dat bewees ze vaak, bijvoorbeeld met het schitterende boek Dagen van Zand. Haar nieuwe boek is wederom een hit: de verstripping van William Goldings klassieke roman Lord of the Flies. Over een groep kinderen die na een vliegtuigcrash op een tropisch eiland moet zien te overleven.
Na de crash lukt het de kinderen om democratisch een leider aan te wijzen die heldere regels opstelt, zodat ze zonder hulp van volwassenen een werkende minimaatschappij van de grond krijgen. Maar na verloop van tijd dwalen er kinderen af en ontstaat er verdeeldheid en later geweld. Het verhaal wordt duisterder en duisterder.
De beelden van De Jongh (een shoutout voor de prachtige inkleuring trouwens) maken de impact van de gebeurtenissen invoelbaar. Er staat één plaat in het boek die veel lijkt op de bekende foto van het Syrische jongetje dat in 2015 aanspoelde op het strand van het Turkse Bodrum. De afbeelding voelt eerst misschien cru en misplaatst, tot je beseft: nee, want ook dat drama toonde onze 'beschaving' op zijn allerlelijkst.
Hoe lang blijf je hopen dat het beter wordt voordat je los kunt laten? Dat is de centrale vraag in de roman Het archief van Thomas Heerma van Voss. Zijn hoofdpersoon Pierre is redacteur bij een literair tijdschrift dat ooit aanzien had, maar waarvan vrijwel alle abonnees inmiddels zijn afgehaakt. Pierre weet niet zo goed wat hij wil, maar zijn vader is trots op hem. Net als hij is Pierre in de literaire wereld beland en daar verricht hij belangrijk werk voor De Letteren. De rest van de wereld ziet die impact wat minder.
In het eerste deel van Het archief zie je het schip van het blad langzaam zinken. Dat wordt op een treurige maar geestige manier beschreven. Zoals wanneer de moeder van Pierre voorzichtig bij hem peilt of hij niet liever een andere baan zou zoeken. "De wereld ligt aan je voeten", is haar optimistische boodschap, die meteen wordt opgevolgd door de pijnlijke toevoeging: "Al jaren".
Heerma van Voss kabbelt in dit deel van het boek rustig door. Je krijgt als lezer maar weinig prikkels, net als Pierre dus. Hij zit voorlopig wel op zijn plek, wat kan hij anders? Hij laat zijn comfort niet in de weg staan door ambitie. Maar net als het wel heel erg begint te kabbelen, draait Heerma van Voss aan de knop en wordt Pierre gedwongen om te leren loslaten als zijn vader ziek wordt.
Het boek wordt vanaf dat punt dramatischer, serieuzer én ontroerend. Karaktereigenschappen van vader en zoon worden aan elkaar gespiegeld. Ze hebben het niet over een naderend einde, bespreken geen losse eindjes, worden niet sentimenteel. Ze kijken naar films van vroeger. "Zo lagen we daar, aan weerszijden, onze blikken gericht op hetzelfde scherm. We deden wat we ons hele leven hadden gedaan. We lieten de tranen niet winnen."
Het concert van Nick Cave and the Bad Seeds (met Radiohead-bassist Colin Greenwood) was er eentje voor in de boeken. Cave maakte grappen over kikkerknuffels, vergat even hoe Red Right Hand ook alweer begon ("het is al een paar jaar geleden dat ik Peaky Blinders zag") en vertelde hoe hij vroeger zijn zoon wiegde terwijl hij Papa Won’t Leave You, Henry zong (het kind zal weinig hebben geslapen).
De toon van het concert was niet zo zwaar als afgelopen keren, terwijl er toch genoeg nummers waren die recht door m’n ziel perforeerden. Het geweldige nieuwe Conversion bijvoorbeeld, en het blokje met Joy en I Need You.
Cave en band hadden er plezier in. Toen na de eerste toegift, eindigend met het gospel As the Waters Cover The Sea, het grote licht van de Ziggo Dome aansprong en mensen naar de uitgang schuifelden, kwamen de muzikanten plots terug. "We hebben nog vijf minuten over, dus we doen er gewoon nog één", riep Cave. Magisch concert, alweer.
PS.
Justice en Tame Impala was al een combinatie om van te smullen. Nu is er bij hun nummer Neverender een lekker psychedelische animévideo gemaakt.
Paulien Cornelisse schrijft voor volgend jaar het Boekenweekessay. De titel: Hèhè - over wat we zeggen zonder dat we het doorhebben. Bij Eva Jinek aan tafel geeft ze alvast wat tekst en toelichting. Want waarom laten Nederlanders (ook als ze een andere taal spreken) zo vaak het woordje 'hè' vallen tussen hun zinnen?
Het rondje dystopisch technieuws van deze week in een korte opsomming:
James Cameron, die met zijn film Terminator ooit een waarschuwing uitgaf voor AI, neemt plaats in het bestuur van Stability AI. Dat bedrijf maakt beelden op basis van tekstinvoer.
Vet verhaal van Bloomberg: hoe een legertje Russische bots miljoenen verdienden met potjes online poker.
De grafische rekenmachine die middelbare scholieren al jaren van digitale spiekbrieven voorziet tijdens proefwerken, is nu helemaal niet meer te stoppen. Iemand kreeg ChatGPT werkend op de TI-84 van Texas Instruments.
Mark Zuckerberg heeft helemaal geen zin meer in politieke bemoeienis. Dus trekt hij zich daar (met Meta) zoveel mogelijk van terug.
De Londense krant Evening Standard heeft plannen om filmcriticus Brian Sewell bijna tien jaar na zijn dood weer tot leven te wekken met AI. Zodat zijn virtuele geest rabiate stukjes kan tikken. (Zeldzaam slecht idee, ik zeg het er maar bij.)
Uitstekende tweet over AI-troep. "Het gesprek over AI begint en eindigt met die aflevering van Spongebob, waarin Koning Neptunus met magische krachten honderden gore Krabburgers maakt en Spongebob uiteindelijk met liefde een heerlijke krabburger bereidt."
Zet Francis Ford Coppola in een ruimte vol dvd's en je krijgt de mooiste verhalen te horen.
Willem maakte, samen met Yousef Gnaoui en Milan van Dril, een mooie promotiefilm bij zijn eerder dit jaar verschenen album Spuug van God.
Volgend jaar verschijnt de opvolger van Ghost of Tsushima voor de PlayStation 5. De game belooft een verhaal dat zich eeuwen na het eerste deel afspeelt, rondom de berg Yōtei (niet te verwarren met Fuji). De trailer voor Ghost of Yōtei bevat een shot waarin de hoofdrolspeelster voor die berg staat, en die is om je vingers bij af te likken.
En The Cure is terug! Na zestien jaar is er een nieuw nummer: Alone. De band neemt de tijd met zijn intro en dan hakt de vertrouwde stem van Robert Smith er ineens in. Ach, de melancholie!
Ik lees Intermezzo, de nieuwe roman van Sally Rooney. Alleen al van de omslag van het boek krijg ik zin om verder te lezen. Later meer!
Je las mijn weblog van 23 tot en met 29 september 2024. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag vanzelf in je mailbox te ontvangen.
