top of page

Bijgewerkt op: 5 dagen geleden


David Lynch is er niet meer. Het overrompelde me, je kunt niet onderschatten hoe uniek zijn stem in de serie- en filmwereld was. Hij toonde de schoonheid van het verval en het verval van de schoonheid. Je kan wegdromen in zijn nachtmerries en je klampt je vast aan het ongrijpbare.


Je houdt van het werk van Lynch of je staat er niet voor open. Een middenweg is er niet. In Catching The Big Fish, zijn autobiografische zelfhulpboek, schrijft Lynch waarom het absurd is dat hij als regisseur zou moeten uitleggen waar zijn films over gaan. "Mensen hebben soms moeite om een film te begrijpen", schrijft hij. "Maar ik denk dat ze meer begrijpen dan ze denken. Want we zijn allemaal gezegend met intuïtie - we hebben de gave om dingen aan te voelen."


De films van Lynch kunnen abstract voelen, maar het is volgens de maker zelf niet nodig om ze uit te kunnen leggen. "Mensen verlangen ernaar om er intellectuele zin aan te geven, om het in woorden om te zetten. Als dat niet lukt, voelt dat frustrerend. Maar ze kunnen in zichzelf een uitleg vinden, als ze het toestaan."


David Lynch was spiritueel. Op YouTube wemelt het van de video's waarin je hem vol passie kunt horen vertellen over creativiteit en het vinden van ideeën. Ik kan je aanraden om daar naar te zoeken, het is oneindig inspirerend. Volgens hem zijn ideeën overal, als vissen in de zee, je moet slechts weten hoe je ze vangt.


Hij was kunstenaar in de puurste vorm. In achter-de-schermen-beelden op de set van Twin Peaks: The Return bemoeit hij zich met hoe donker het zwart in beeld moet zijn. Vol passie legt hij de schilder uit waarom het zo belangrijk is dat het donker genoeg is. Alles telt in het werk van Lynch, donker is nooit zomaar donker. In het boek Lynch on Lynch legt hij uit dat zwart diepte bevat. "Je kunt er in gaan. Dan begin je te zien waar je bang voor bent. Dan zie je waar je van houdt en wordt het als een droom."


Het was een zwarte dag toen Lynch overleed. Ik kan de precieze tint niet omschrijven, maar ik voel het wel.


PS. Ik schreef na het overlijden van David Lynch deze necrologie voor NU.nl.



 

Op een koude en donkere weekenddag bezocht ik Nosferatu van regisseur Robert Eggers. Zijn eerdere werken The Witch en The Lighthouse mag je niet missen. Zijn nieuwste film is een hervertelling van Bram Stokers boek Dracula, in de uitvoering van de film Nosferatu, eine Symphonie des Grauens uit 1922. Dit is een echte hervertelling die heel trouw blijft aan zijn bronnen. Heb je ooit het verhaal van Dracula gehoord of gezien, dan verrast deze versie je niet.


Eggers kiest wel iets meer voor de folkloristische weergave van de vampier uit Nosferatu, als de demoon die naar elke plaats die hij bezoekt een dodelijke plaag meeneemt. Het is dan ook zoals Elise van Dam in het Parool schrijft: "Dat je in zijn Nosferatu desondanks een reflectie kunt zien op de periode van de covidpandemie, is precies wat dit soort steeds opnieuw vertelde verhalen zo sterk maakt: ze werken als een prisma. Elke tijd waarin ze opnieuw verteld worden werpt er zijn eigen licht doorheen, wat net weer anders breekt."


Ga vooral naar Nosferatu vanwege de manier waarop de gothische horror in beeld is gebracht. Als de deuren van het kasteel van graaf Orlok voor het eerst open zwaaien en je het contour van de vampier in de verte ziet staan, lopen de rillingen even over je rug.



 

De prijs voor De Meest Waardeloze Manier Van AI-gebruik van deze week gaat naar... modetijdschrift Harper's Bazaar. Thomas Heerma van Voss zag dat Harper's Bazaar zijn roman Het archief had opgenomen in een lijstje met de beste vijf Nederlandse boeken. Hij zal enigszins vereerd zijn geweest, tot hij een omschrijving las die totaal niet leek op de inhoud van zijn boek. Dit moest wel het werk zijn van ChatGPT. Harper's Bazaar stak zijn kop in het zand, maar paste de tekst zonder verdere rectificatie aan. "Het zijn allemaal stappen waarmee de waarheid nog verder wordt uitgehold", schrijft Heerma van Voss over het voorval. "Een proces dat wereldwijd al vreselijke gevolgen heeft. En zo struikelen mensen alsmaar verder, de ondergang tegemoet."


 

Op deze website worden foto's van Amerikaanse bowlingbanen verzameld. De fotograaf is Kevin Hong, zelf bowlt hij ook. Door de jaren heen fotografeerde hij 140 bowlingbanen in 25 Amerikaanse staten en een paar in Canada.


 

Ik was niet bekend met de Amsterdamse artiest Cero Ismael, maar ik stuitte op deze video van zijn nieuwe nummer DRIVING ROUND LOOKING FOR UNKNOWN en was meteen geïntrigeerd. Heerlijk bizar werk, zeg.



 

Voor wie in de geschiedenis van Nokia wil duiken is er nu het Nokia Design Archive. Een extreem gedetailleerd overzicht van Nokia-telefoons door de jaren heen, geselecteerd door de Finse Aalto-universiteit. Met informatie, plaatjes en video's van 1990 tot 2017. Een niche van een niche en vrij overweldigend, maar lekker dat dit bestaat.


 

Nick Cave gaat bij de Britse modeontwerper Bella Freud op de bank liggen voor haar podcast Fashion Neurosis. Altijd prettig om naar Cave te luisteren. Nu gaat het zo'n 80 minuten over kleding, chaos als vijand van creativiteit, zwemmen in koud natuurwater en nog veel meer.



 

Je las mijn weblog van 13 tot en met 19 januari 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag vanzelf in je mailbox te ontvangen.

Bijgewerkt op: 12 jan

Nightmare – War (1914), Rik Wouters

Het technieuws van deze week in het kort: Meta gooit Amerikaanse factcheckers op straat en kwetsende berichten richting minderheden worden weer gedoogd op Facebook, Threads en Instagram. Het voelt nogal verlammend, na een week lang nieuwsartikelen en opinies lezen over de overgave van Mark Zuckerberg aan Donald Trump, om daar nog iets aan toe te voegen. Dus verzamelde ik ouderwets een aantal linkjes die samen een prima beeld schetsen over hoe de vork in de steel zit.


  • Om te beginnen deze video van Zuckerberg zelf, waarin hij de veranderingen aankondigt. Het is denk ik goed om het uit zijn eigen mond te horen, zodat je daarna verbijsterd verder kunt.

  • Ook Threads maakt een draai. De concurrent voor X wilde absoluut geen politieke berichten op zijn platform, maar nu toch wel.

  • Zoals Maarten Reijnders op Bluesky schreef: "In het kader van de vrijheid van meningsuiting censureert Zuckerberg trans- en nonbinary themes voor Messenger". Je mag de LHBTIQA+-gemeenschap volgens de nieuwe regels ook gewoon geestelijk zien noemen, schrijft 404 Media.

  • Binnen Meta is chaos ontstaan, niet iedereen is blij met de plannen van de grote baas.

  • Jason Kottke stipte al aan dat UFC-voorzitter Dana White (die alleen buiten de ring losse handjes heeft) een warm werd ontvangen bij Meta. Kottke schrijft dat Meta simpelweg het volgende techbedrijf is dat begrijpt dat je overal mee wegkomt als je maar vaak genoeg 'vrijheid van meningsuiting' roept.

  • Hoogleraar digitalisering Reijer Passcher was niet verrast, zegt hij in een glashelder interview met de Volkskrant. "Je kunt de leeuw ook niet verwijten dat hij de gazelle opvreet."

  • De factcheckers van Niemanlab factcheckten de uitspraken van Zuckerberg over factchecken.

  • Zuckerberg kreeg bij podcastpannenkoek Joe Rogan ruim baan om de ene na de andere onwaarheid te verkondigen. Hoef je niet te luisteren, je kunt het ook gewoon lezen op The Verge.

  • Volgens Zuckerberg komen de moderatiesystemen van Meta niet meer overeen met hoe er in de maatschappij over onderwerpen als gender en immigratie wordt gedacht. Maar is het dan niet even kwalijk dat een machtige miljardair bepaalt op welke manier het gesprek mag worden gevoerd? Zuckerberg ligt in de knoop met zichzelf, denkt The Atlantic.

  • Voor een uitgebreide reconstructie van Meta's nieuwe koers kun je bij NY Times terecht, dat uitlegt hoe Zuckerberg zijn bedrijfsvoering in zes weken liet omgooien nadat hij met Trump dineerde op zijn landgoed Mar-a-Lago.


 

Om het maar niet te hebben over de immer escalerende Elon Musk. Kan het een tandje minder allemaal? Het is alsof de bazen van socialemediaplatforms ons smeken: wat moeten we in godsnaam nog meer doen om te zorgen dat jullie onze diensten niet meer gebruiken? Dat Big Tech alles kan maken zonder consequenties die impact maken is al jaren duidelijk, met als verschil dat de topmannen zich nu nergens meer achter verschuilen.


We kunnen misschien gewoon iets minder op sociale media zitten. Beter voor de bloeddruk en je houdt tijd over voor leukere dingen (bloggen!). Het nadeel is dat we jarenlang zijn geprogrammeerd om bij elk dreigend moment van verveling een app te openen om wat doorheen te scrollen.


Misschien zijn sociale media gewoon mislukt. Sinds Elon Musk Twitter overnam en er X van maakte, zoeken veel mensen naar een alternatief waar het wél gezellig is. Ik zag deze week dat mensen hun Threads-accounts sloten na de berichtgeving over Zuckerberg. Bluesky is wat mij betreft de beste keuze, maar ook daar is het gesprek van de dag de chaos bij Meta en X. Je ontkomt er gewoon niet aan. Wat dan weer de vraag oproept: waarom blijven we überhaupt zoeken naar alternatieven? El Dorado is tenslotte ook nooit gevonden.


 

Zelfs in de nieuwe stop-motionfilm Wallace & Gromit: Vengeance Most Fowl gaat het over de keerzijde van technologie. Uitvinder Wallace heeft een robotkabouter bedacht die klusjes in de tuin oplost. Maar als de kabouter wordt gehackt door de kwaadaardige pinguïn Feathers McGraw, verandert het hulpje in een horrorgnoom.


De AI-trend van 2025 is de komst van zogeheten AI-agents. Dat zijn chatbots on steroids. Ze geven niet alleen antwoord op je vragen, maar nemen daadwerkelijk taken uit handen. Je kunt ze vragen om vakantietips en vervolgens kunnen ze zelfstandig een vlucht en hotel boeken en restaurants reserveren.


Gromit ziet vanaf het begin met lede ogen aan hoe zijn baas prat gaat op zijn nieuwe assistent. Hij vindt het juist leuk om tijd en moeite in de tuin te steken, terwijl de kabouter alles binnen een paar minuten strak en netjes maakt. Waar de één een oplossing ziet, vindt de ander een bedreiging. Zoals de aloude metafoor luidt: met een hamer kun je een spijker ophangen of iemand de hersens mee in slaan.


De makers van Wallace & Gromit konden niet om het thema heen. Want is er nog ruimte voor een stop-motionfilm waarin bijna alles bestaat uit klei waarop je de vingerafdrukken kunt zien, terwijl je alles sneller, goedkoper en mooier uit de computer kunt trekken? Absoluut. Het is als Gromit die naar de robot kijkt terwijl die zijn tuin om zeep helpt. Je wil zelf controle houden, de aarde tussen je vingers voelen. Ook al kost dat meer tijd en is het eindresultaat niet zo strak. Er blijft altijd behoefte aan authenticiteit. Dat hoeft niet weg te vallen als je technologie gebruikt, als je dat maar slim doet. Misschien wordt het er dan zelfs beter van, blijkt uit de making of van de film.

(En het is een hilarische film. De stoïcijnse pinguïn blijft een geweldige aartsvijand. Dikke aanrader.)



 

Het beste werk van het toch al briljante Neal.fun tot nu toe: Simulation Clicker. Hoe vaker je op de knoppen klikt, hoe sneller de nummers omhoog gaan. Steeds ontgrendel je nieuwe afleidingen en impulsen, terwijl je blijft klikken op steeds meer knoppen. Steeds sneller, steeds meer prikkels. Er is gelukkig een bevredigend einde, anders zat ik nu nog steeds met hartkloppingen in de rabbit hole.


 

Werner Herzog is sinds zijn achttiende nergens meer bang voor, tekent De Groene Amsterdammer op. Zijn leven speelde voor het grootste deel af in de twintigste eeuw, een eeuw die volgens Herzog in zijn geheel een fout is geweest. "Godzijdank is-ie voorbij." Ook de nieuwe technologische utopieën komen tot een einde, zei hij eind vorig jaar tegen interviewer Jan Postma. We zien het gebeuren.


 

Leuk idee dit, een golfspelletje met pen, papier en een dobbelsteen.



 

DOOM: The Gallery Experience. Alsof je de klassieke DOOM speelt, maar in plaats van met een geweer loop je met een glas rood door een museum. Tijdens het kunst kijken pluk je wat hors-d'oeuvres mee. Genieten maar. Volgens de makers is dit project bedoeld als parodie op de "heerlijk pretentieuze wereld van de openingen van tentoonstellingen". Gratis speelbaar via Newgrounds.



 

Op de valreep bedenk ik dat er een sociaal netwerk is wat wél leuk is. Letterboxd. Filmliefhebbers komen er samen om hun recent bekeken films te bespreken. Ik heb er ook een account. Nu is het jaaroverzicht van Letterboxd er weer en dat is elk jaar weer een genot om doorheen te gaan.


 

Je las mijn weblog van 6 tot en met 12 januari 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag vanzelf in je mailbox te ontvangen.

Bijgewerkt op: 5 jan

Footprints in the snow (1898), Sigvard Marius Hansen

We beginnen dit jaar (het tachtigste na de Tweede Wereldoorlog) nederig. Dat word je vanzelf als je de ruim 9 uur durende documentaire Shoah kijkt; een reconstructie van de Holocaust. Het is een historisch document uit 1985, waarin de Franse filosoof en journalist Claude Lanzmann in gesprek gaat met overlevenden, daders en getuigen, tot je overblijft met een omvangrijke uiteenzetting over de vernietiging van miljoenen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.


De film is een taaie zit. Geen muziek, geen archiefbeeld, alleen portretten van mensen die de Holocaust hebben meegemaakt en beelden die laten zien hoe de concentratiekampen zijn achtergelaten. Je rijdt zelfs een groot stuk mee op de voorkant van een trein richting Auschwitz, de laatste reis van velen. Mensen die aan het woord komen spreken vaak langzaam, soms is er een tolk aanwezig en dan duurt het nog twee keer zo lang. Het langzame tempo van de film stoorde mij uiteindelijk niet: het stelt je in staat om dit eens goed tot je te laten doordringen.


Het zijn heftige verhalen. In detail wordt uitgelegd hoe duizenden mensen werden vergast, hoe de crematieovens werkten en hoe massagraven geruimd werden. De lichamen verbrokkelden in de handen van de mannen die ze eruit moesten halen.


De film werd op het juiste moment gemaakt. Veertig jaar na de oorlog leefden nog veel mensen die het hadden meegemaakt. Bizar is het moment dat Lanzmann een café binnenstapt en de man achter de bar begint te bevragen. Deze man blijkt Josef Oberhauser, een veroordeelde SS'er wegens medeplichtigheid aan volkerenmoord, die hier rustig biertjes staat te tappen.


Zo zijn er vaker confrontaties. Ex-Nazi's worden in het geheim gefilmd terwijl ze in in geuren en kleuren vertellen over hun ervaringen in de kampen, terwijl ze Lanzmann ervan proberen te overtuigen dat ze écht geen weet hadden van de horror die er plaatsvond. Wat vooral bijblijft zijn de overlevenden, die vaak goed kunnen vertellen over wat ze hebben gezien, maar die altijd wel een keer stilvallen of uitbarsten in tranen van onverwerkt trauma. Iedereen zou Shoah eens moeten zien, zodat niemand vergeet hoe puur kwaad en onmenselijkheid eruit zien.



 

Het is een literaire traditie om aan het einde van het jaar De avonden van Gerard Reve te lezen. Ik besloot daar eens aan mee te doen, want ik had de Nederlandse klassieker nog nooit gelezen. Je volgt hoofdpersoon Frits van Egters (23 jaar) tijdens de laatste tien dagen van het jaar. Elke dag is een hoofdstuk, dus dat leest makkelijk mee. Omdat de exacte weekdagen van 2024 toevallig overeen kwamen met die uit het boek, stapte ik een tijdmachine in naar het jaar 1946.


De oorlog is net voorbij en mensen proberen hun draai te vinden. Maar Frits zit vast. In routine, in cynisme, in ergernis. Zijn glas is constant halfvol, hij blijft hangen in het klein leed dat hem treft. Hij laat zeep vallen in het donker, een stuk brood dat hij naar de meeuwen gooit belandt in een wak, hij begrijpt niets van de voorstelling die hij bezoekt en toch klapt hij. Frits laat zich meevoeren in een uitzichtloos bestaan. Niet gek dat hij dat zo voelt, hij werd met kansloze vooruitzichten volwassen.


Reve beschrijft het nogal tragikomisch. De hoofdstukken lijken voort te kabbelen en onze antiheld is vaak irritant, toch zijn zijn ergernissen en filosofische beslommeringen herkenbaar. Wij mensen maken ons al decennia lang druk over dezelfde pietluttige dingen, dat is geruststellend. Je kunt je laten meeslepen in het zwelgen van Frits, maar ik vond die overpeinzingen juist bijzonder humoristisch.


De laatste bladzijden zijn ongelooflijk ontroerend. Frits begrijpt het belang van het alledaagse plotseling. "'Ik leef', fluisterde hij, 'ik adem. En ik beweeg. Ik adem, ik beweeg, dus ik leef. Wat kan er nog gebeuren? Er kunnen rampen komen, pijnen, verschrikkingen. Maar ik leef. Ik kan opgesloten zijn, of door gruwelijke ziekten worden bezocht. Maar steeds adem ik, en beweeg ik. En ik leef.'" Voordat hij op de laatste avond van 1946 in zijn bed stapt, zuigt hij de moed in zijn longen. "'Het is gezien', mompelde hij, 'het is niet onopgemerkt gebleven'."


 

PS.

Ik kende Frietpan Frank niet, maar nu wel (via Floris de Bijl) en heb me meteen geabonneerd op zijn YouTube-kanaal. Deze Frank knutselt in zijn schuur de gekste frituurexperimenten in elkaar en geeft ondertussen gortdroog commentaar. In zijn nieuwste filmpje probeert hij erachter te komen of je frikandellen kan frituren terwijl de pan rondslingert. Dit zijn de video's waarvoor YouTube is bedacht, mensen.



 

Nog zo iemand voor wie YouTube is gemaakt: Bobby Fingers. De rock'n'roll-kunstenaar is terug met een nieuwe diorama, gebaseerd op die keer dat "de drummer van The Black Keys" zijn naam vergat in de podcast van Joe Rogan. Hier zit weer belachelijk veel werk (en humor) in.



 

Freek de Jonge (80 jaar) speelde een kerstconference. Die heb ik ingehaald en ik genoot. Het blijft prettig om je door De Jonge mee op reis te laten nemen (dit keer voor een groot deel door mijn stad Utrecht). Hij zit nog altijd scherp op de actualiteit, met genoeg ruimte voor persoonlijke sores (die verdomde aanleg van glasvezel! onderste schappen in de Albert Heijn die bejaarden op hun buik dwingen!). Je lacht, je verbaast je en op het einde stuurt De Jonge je met een warme boodschap het nieuwe jaar in.



 

Het eindejaarsoverzicht van Last.fm is veel beter dan die van Spotify. Mooier ontworpen, zonder AI-labels, met vette grafieken en specifiekere cijfers. Dit is mijn playback en dit het volledige overzicht van 2024.


 

Vooruit, we kijken nog één keer achterom. Vox maakte een lekker behapbaar overzicht van nieuwsgebeurtenissen in 2024.



 

Je las mijn weblog van 30 december 2024 tot en met 5 januari 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag vanzelf in je mailbox te ontvangen.

bottom of page