Ah, het einde van een jaar. Je reflecteert er nog eens lustig op los. Ga lekker zitten, neem een oliebol en een glas rode wijn en lees mee met mijn persoonlijke hoogtepunten en tips van 2022.
Allereerst: het was een fantastisch concertjaar. Alles wat ik tijdens de lockdownjaren had willen zien, kwam nu tegelijk. Het was inhalen geblazen.
In mei stond The Smile in Paradiso, het eerste optreden van de band in Nederland. De Grote Zaal was afgeladen vol. Thom Yorke op een meter afstand. Jonny Greenwood en Tom Skinner ernaast. Het spreekt voor zich, maar het werd een weergaloze avond. Free In The Knowledge mag je direct een klassieker noemen en veel van het nieuwe werk klinkt live een stuk harder. Afsluiter die avond was Yorke's solonummer Feeling Pulled Apart By Horses. Dak eraf.
Een maand later stond ik op het strand van Best Kept Secret. Het was de laatste dag van het festival. Dan ben je labiel, leeg, je kan niet meer en dus ben je helemaal klaar voor Nick Cave and The Bad Seeds. Altijd een bijna-religieuze ervaring, zeker als je vooraan tussen de andere discipelen staat om Hem van dichtbij te zien.
“Cry, cry, cry!”, schreeuwde Hij. Tijdens The Ship Song kwam dat moment vanzelf. Blij om er weer te staan, na die klotejaren, met mijn favoriete mensen. Wat kun je na het laatste nummer anders dan een beetje voor je uit staren in euforische stemming? Ja, het liefst ga je dan gewoon naar huis. Tot je jezelf tóch weer terugvindt in een technotent.
Tame Impala was van een heel andere orde. The Slow Rush was mijn lockdown-album aan het begin van 2020, ik luisterde maandenlang zonder overdrijven elke dag. Alleen daarom moest ik al naar de Ziggo Dome, waar de band een droomset speelde. Elephant, Nangs, Let It Happen, The Less I Know The Better, Eventually - en zo maar door.
Boven alles was dit de mooiste lichtshow die ik ooit zag. De confetti en lasers die over het publiek schoten waren nog tot daar aan toe. Dé vondst der vondsten was de lichtgevende halo boven het podium. Als een UFO kwam hij omhoog en omlaag, lampen flitsten rond, stralende regenboogkleuren verlichtten Kevin Parker. Wat een trip.
Om dit blokje af te sluiten: Bob Dylan. Misschien wel voor het laatst in Nederland (afkloppen, ik hoop natuurlijk van niet). Maar hij is toch al 81 jaar, zijn album Rough and Rowdy Ways klinkt als een zwanenzang en er is inmiddels een einddatum geplakt op zijn tour, die hij jarenlang neverending noemde.
Het was wéér bijzonder, die avond in AFAS Live. Telefoons moesten worden weggestopt. Het hele concert lang scheen een irritante blauwe lamp boven het podium in je gezicht. Bob Dylan stond vooraan, maar was onderbelicht. Het hoort er allemaal bij, zo blijft Het Mysterie ondoorgrondelijk.
Een Dylan-concert is gevoelsmatig anders dan andere concerten. Een bezoekje aan de AFAS Live wordt een bedevaart naar de Bijlmer. Ik voelde slechts dankbaarheid nog eens in dezelfde ruimte als de zanger te mogen zijn. Het mooiste moment kwam in de allerlaatste seconden. Every Grain Of Sand, toch wel een van Dylans mooiste, afgesloten met de enige mondharmonicasolo van de avond. Die gaat dwars door je heen.
Fontaines D.C. trof me dit jaar als de bliksem. Ik zag de band op Best Kept Secret en blijkbaar was dat het laatste nodige zetje om me over te geven aan de Ieren. Op Skinty Fia (fantastische albumhoes trouwens) kun je genieten van Jackie Down The Line en I Love You, maar wat mij betreft springt Roman Holiday eruit. Ongrijpbare, bijna literaire muziek waarin de verschillende lagen pas bij herhaaldelijk luisteren binnenkomen.
Ik ga The Smile toch nog een keer noemen. Het is dan wel zes jaar geleden dat Radiohead met een album kwam, dit 'bijproject' vult de leegte uitstekend. Op het album A Light for Attracting Attention mag het eens lekker rammelen. Het rockt, het punkt, het jazzt, vaak alledrie tegelijk.
En weet je wie volwassen is geworden? Lucky Fonz III! Hij bracht zomaar een prachtig album uit met de naam Hemellichamen. Het is misschien wel de meest Lucky Fonz-achtige Lucky Fonz-plaat tot nu toe. Sowieso zijn beste. Er is ruimte voor luchtige nummers als Bootje (hier in besloten kring een hit), maar ik werd overrompeld door Kwantumwetenschapper. Echt een van de mooiste nummers van het jaar:
dus je hakt jezelf in mootjes je vormt jezelf weer om tot een vormeloze massa zodat je weer terugkomt en weer wordt gegoten in een nieuwe maatschappij en in de leegte tussen vreemden hoor je er weer bij
Op The Car doet Arctic Monkey alles goed. Het album is James Bond, het is een Italiaanse film en het is een Franse chanson. Het barst van de strijkers en het past de band als een handschoen. Bij elke luisterbeurt wordt ie beter en wijs je een ander nummer aan als favoriet. Iconische albumhoes ook - genomen door drummer Matt Helders die vanuit zijn appartement naar buiten keek en zijn kans schoon zag.
Keek ik ooit zó weinig (nieuwe) films als dit jaar? Ik heb vooral veel gemist. Drive My Car, Triangle of Sadness, Nope. Ik ga er toch drie uitlichten. Om te beginnen zag ik twee echt krankzinnige films. Everything Everywhere All At Once is de leukste multiverse-film die je gaat zien. Woon je liever in een wereld waarin iedereen worsten als vingers heeft of een wereld waarin stenen googly-eyes hebben en hun levens overpeinzen? De film is hilarisch, kleurrijk, flitsend, maar heeft toch de nodige gelaagdheid om de stijl genoeg inhoud te geven.
Als je RRR nog niet gezien hebt, probeer dan even de meest wilde, over de top actiefilm voor te stellen in Bollywoodstijl. Gelukt? Dan nog zul je met open mond zitten te kijken naar alles wat er gebeurt in deze film die drie uur duurt. Waanzin op de beste manier.
In een jaar dat Paul Thomas Anderson met een nieuwe film komt, mag die niet in mijn lijstje ontbreken. Gelukkig was Licorice Pizza genieten. De film is een van Andersons luchtigere films, veel meer dan een Phantom Thread, There Will Be Blood of The Master. In deze film volg je een stel tieners in het Amerika van de jaren zeventig. Over liefde, indruk maken, overmoed en, natuurlijk, volwassen worden. Met een heerlijke glansrol voor Bradley Cooper.
Ik keek wel meer series dan gewoonlijk. Als laatste persoon op aarde keek ik The Sopranos af. Fantastisch, gagootz!
De beste nieuwe serie was The Bear. Over een topchef die het restaurant van zijn overleden broer erft. Hij is vastberaden (en wordt gedwongen) om het in schulden verzopen restaurant tot een succes te maken. De serie maakt de stress van een keuken voelbaar, maar gaat boven alles over familie. En wat familie is. Hartverscheurend soms, heel grappig ook. Er zit een soort hardheid die aan Chicago lijkt te kleven. De stad, waar The Bear zich afspeelt, wordt ook geëerd in zijn muziek. Zo hoor je Wilco en Sufjan Stevens. Het allerlaatste nummer is het mooist, even slikken.
Elden Ring is de beste game van 2022. Misschien wel van het decennium. Het gevoel van vrijheid, avontuur en ontdekking overvalt je. Ik woonde een paar weken lang in The Lands Between en beleefde mijn verhaal. Zoals iedere speler zijn eigen verhaal beleefde. Ik trotseerde giftige moerassen, stormachtige bergtoppen, versloeg bazen die twintig keer groter waren dan ik en waande me onoverwinnelijk. Dit is de Ultieme Game.
Kleine eervolle vermelding trouwens voor Vampire Survivors (nu ook op smartphones). Je loopt wat rond, nummertjes gaan omhoog, je wordt onsterfelijk. Een soort digitale crack. Onmogelijk om weg te leggen.
Er liggen 24 gelezen boeken op de stapel van 2022. Dat komt neer op 8.315 pagina’s, zegt Goodreads.
Ik ben sinds dit jaar fan van Nicolien Mizee. De Kennismaking is haar eerste boek in de serie Faxen aan Ger. Jarenlang stuurde Mizee faxen waarop ze nooit antwoord kreeg. Het zijn messcherpe beschrijvingen uit het leven van een wonderlijke vrouw. Ze sleept je mee, ze windt je om haar vinger.
Mocht je eens een graphic novel willen lezen, overweeg dan Dagen van Zand van Aimee de Jongh. Een verhaal over een fotograaf die in de jaren dertig van de vorige eeuw zandstormen in de Verenigde Staten trotseerde. Prachtige platen. Een studie naar stof, kun je zeggen. Los daarvan is het een meeslepende roadtrip die ook thema's van nu aansnijdt.
Op een mooi 2023!
De warme feestelijke plaatjes in dit artikel heb ik laten maken door het kunstmatige-intelligentieprogramma Dall-E. Je gooit er een tekstopdracht in en dit rolt eruit. Ook dat is 2022.