115. Het verwoesten van wonderen

I.

Gedetailleerde wereldkaarten laten met kleurverschillen zien waar de hoogste bergen zijn, waar sneeuw ligt en waar de bosranden ophouden. Dankzij satellieten is bijna elke vierkante meter in kaart gebracht. Op het land dan. "De overige 70 procent van onze planeet wordt doorgaans aangegeven met een solide kleur blauw", schrijven David Attenborough en Colin Butfield in hun boek Ocean, dat tegelijk uitkwam met de gelijknamige nieuwe documentaire van de 99-jarige Attenborough.

Terugblikkend op zijn lange leven vertelt de Britse bioloog over de veranderingen in de oceaan die hij heeft gezien. Pas sinds een paar jaar beginnen we te begrijpen wat er in de diepe wateren gebeurt, zegt hij. En eigenlijk weten we nog steeds veel niet over de oceanen. Dat moet volgens hem veranderen, want pas "als je de zee echt goed kent, kijk je nooit meer hetzelfde naar de aarde".

In de film zien we eerst schitterende beelden uit het water, terwijl Attenborough uitlegt wat de oceanen voor ons kunnen betekenen. Ze spelen een belangrijke rol bij de klimaatcontrole van de planeet, omdat ze gigantische ladingen CO₂ opnemen. Maar omdat wij steeds meer uitstoten, moet de oceaan harder werken. En daardoor verzuurt het water, waardoor bijvoorbeeld koraalriffen verzwakken en breken.

Ga vooral de film kijken (of het boek lezen) als je wil begrijpen hoe delicaat in balans het oceanleven is. Het is wonderlijk om te zien hoe alle dieren een rol vervullen. Niet alleen de kleinste soorten plankton, ook de grote haaien en de lange slierten kelp.

Net als Attenborough je heeft betoverd, schakelt hij over naar de trawlers. Dat zijn grote vissersboten die met gigantische netten over de zeebodem slepen om vis te vangen. Op een of andere manier hebben de filmmakers camera's aan de netten van dit soort schepen gehangen, zodat je de ramp onder water vanaf de eerste rang kunt aanschouwen. Het zijn beelden die je nooit eerder hebt gezien. Van kleurrijke koraalriffen en vissen die er leven blijft niets over. Je ziet hoe het rif kapot gescheurd wordt en hoe vissen eindeloos aan de netten worden meegesleurd.

Het komt allemaal zonder opsmuk en bijzonder effectief in beeld, want een week nadat ik de film zag ben ik nog steeds boos. Erg efficiënt kun je de trawlers ook niet noemen. De makers zeggen dat in de netten naar specifieke vissen worden gezocht, de rest (het overgrote deel) wordt als restproduct zonder pardon weer levenloos terug in zee gepleurd.

Attenborough blijft op zijn oude dag hoopvol, dus je verlaat de bioscoop niet helemaal met de moed in de schoenen. De bioloog weet namelijk hoe snel de oceanen weer tot leven kunnen komen — als we ze maar voldoende met rust laten. Op dit moment wordt volgens de makers van Ocean een bijzonder zuinige 3 procent van de oceanen beschermd, maar er zijn beloftes vanuit de Verenigde Naties om dat percentage in 2030 op te hogen naar 30 procent. Beter laat dan nooit. Het is "de grote wens" van Attenborough, die het zelf misschien niet meer meemaakt.

II.

Vroeger verslond ik de stripboeken van Asterix en een stapeltje van die stripboeken sleep ik al mijn hele leven van het ene naar het andere woonadres. Het is zo'n serie die, samen met andere klassiekers als Suske en Wiske, Donald Duck, Kuifje en Guust, mijn liefde voor het beeldverhaal heeft aangewakkerd.

Ik heb een aantal van de verfilmingen gezien, maar geen was zo leuk als de nieuwe animatieserie Asterix & Obelix: De Strijd van de stamhoofden. Gebaseerd op het gelijknamige stripboek, dat tot 2005 werd verkocht als De kampioen. Nu is het verhaal verfilmd als vijfdelige miniserie op Netflix (het zou zo een personage uit Asterix kunnen zijn). De serie brengt zelfs in beeld hoe Obelix als kind in de ketel met toverdrank is gevallen. Nu hoeven zulke ontstaansverhalen van mij niet altijd, omdat ze de magie van een mythe kunnen verpesten (ik kijk naar jou, Solo: A Star Wars Story), maar in dit geval is het vermakelijk gedaan.

Seriemaker Alain Chabat (ook de stem van Asterix) pakt het klassieke verhaal en maakt het zich eigen, met geestige verwijzingen naar andere series, films, muziek en beroemdheden uit de popcultuur. Je kunt mij niet wijsmaken dat dit geen knipoog naar Twin Peaks is. Er spelen personages mee met namen als Potus, Fastenfurius en Mileycirus. En er is een Romein die in de war raakt als hij de naam Obelix op schrift leest. "Hoe spreek je dit uit? Obeli-tien? Of Obel-negen?"

Dit smaakt naar meer! En nu die boekjes weer eens opsnorren.

PS.

Dit is een jaloersmakend lekker verhaal over een vogel in de film Charlie’s Angels. De vogelnaam klopt niet, het beest leeft niet in de buurt van wat in de film wordt gezegd en eigenlijk klopt het op geen enkele manier met de werkelijkheid. Vogelaars zien het al decennialang met stuitende verbazing aan. Hoe kun je een vogel zó slecht weergeven op het witte doek? Dit onderzoek gaat dieper dan je denkt en wordt beter en beter als je verder leest. Kon ik maar eens een jaar lang zoveel tijd steken in een van mijn obsessies.

Ik had even gemist dat er een biografie is verschenen over tekenaar Robert Crumb. Het boek, Crumb: A Cartoonist's Life, is opgetekend door Dan Nadel. Zowel schrijver als tekenaar verschenen in New York voor een komisch en scherp gesprek.

Jamie Thingelstad schrijft over (het doel en de zin van) bloggen. "Who is your audience? Who is this for? You. Yourself. Your family. Your friends. Your friend’s friends. Your neighborhood. And they can have it whenever they want. As a gift. A gift from you to them. Not a gift to be measured in engagement, but instead as a body of work. A gift to the web, which is a gift to people."

Fotograaf Sebastião Salgado is op 81-jarige leeftijd overleden. Een aantal jaar geleden stuitte ik op zijn serie Gold, met foto’s die hij Salgado in 1986 in een Braziliaanse goudmijn maakte. In keihard zwartwit zie je honderden mensen als een kolonie mieren zwoegen. Ik vind het een bijbels werk, die mieren zouden net zo goed een Toren van Babel kunnen bouwen op de foto’s. Salgado was zeer begaan met thema’s als armoede, migratie en klimaatverandering. Over zijn leven werd een documentaire gemaakt: Salt of the Earth, dat is ook een aanrader. Op (onder meer) The Guardian staat een overzicht van Salgado’s werk. Die foto van de olievelden in Koeweit alleen al. Weergaloos.

Lekker veel geluisterd naar het nieuwe album van Meetsysteem deze week: Gekleed In Donker, Ze Vroegen Niks. Ik ben vooral dol op het nummer De Nachtbus van Zoran. "Het was in 2021, nog half in coronatijd, en iemand kwam op het idee om naar Groningen te gaan met een hele club vanuit Amsterdam", zegt zanger Ricky Cherim tegen 3voor12. "We zaten in een bus vol mensen die elkaar helemaal niet kenden, en onderweg ontstonden allemaal eilandjes mensen die elkaar verhalen begonnen te vertellen. Op de terugweg was het natuurlijk helemaal een soort droomwereld geworden, waar ik niet meer uit wilde stappen. Het nachtleven is voor mij nog steeds de beste plek om mensen te ontmoeten en mooie muziek te houden. Dit was lange tijd het laatste liedje van het album. Tot ik opeens dacht: het moet juist het begin zijn, meteen de bus in."

Je las weekblog №115, geschreven 12 tot en met 18 mei 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag in je mailbox te ontvangen.