132. Zonder creatie is er niets

I.

In de documentaire Hayao Miyazaki and The Heron zegt de inmiddels ruim 80-jarige Japanse regisseur Hayao Miyazaki dat hij films blijft maken, omdat hij er gewoon niet aan kan ontsnappen. De maker móét maken: "Zonder creatie is er niets".

The Boy and the Heron verscheen vorig jaar en dat lijkt toch echt Miyazaki’s laatste film, hoewel je zoiets nooit zeker weet. De documentaire die tijdens de zevenjarige productie van de film is gemaakt, laat vooral de worsteling van de oude kunstenaar zien. Net als Studio Ghibli aan het project begint, sterft Isao Takahata. Hij maakte voor Miyazaki’s Studio Ghibli een paar prachtige films, waaronder Grave of the Fireflies.

De documentaire laat zien hoe Miyazaki zijn grote vriend/rivaal probeert te eren door hem in The Boy and The Heron te schrijven. Maar het valt hem zwaar, ook om zelf op de been te blijven. De storyboards komen maar niet af. En als ze dan eindelijk af zijn, bemoeit hij zich tot in de details met het werk van zijn Ghibli-werknemers die de animaties maken.

Hij past hun potloodtekeningen zelf aan als hij vindt dat ze beter kunnen (en dat kunnen ze bijna altijd). Als een personage in de film bijvoorbeeld een brood snijdt, moet dat brood een beetje meegeven, zoals in het echt. Met dat oog voor detail brengt de grootmeester zijn films al tientallen jaren tot leven. Het is volgens mij onmogelijk om Studio Ghibli open te houden als Miyazaki er niet meer is.

Tijdens het maken van The Boy and the Heron verstrijken de jaren en Miyazaki wordt ouder. Hij is vaker moe: tekenen is een fysiek en mentaal zwaar beroep, zeker op dit niveau. Ruim tachtig jaar is-ie, maar hij werkt nooit op de automatische piloot. "Het is gewoon moeilijk, oké?", verzucht hij terwijl hij weer een stapel schetsen weggooit.

Ik vind dat wel een geruststelling — dat het ook Miyazaki (de beste in zijn vak) na al die jaren niet komt aanwaaien. En dat de documentaire daar eerlijk over is. Zijn producer Toshio Suzuki vraagt zich hardop af waarom Miyazaki in zijn nadagen wéér een film maakt, terwijl het hem zoveel moeite kost. De productie lijkt hem te verzwelgen. Maar op het einde komt de film af. The Boy and The Heron is zijn persoonlijkste film. Studio Ghibli wint er een Oscar mee. Het was het allemaal waard, zegt Miyazaki. Zie ik daar een glinstering in zijn ogen?

II.

Het doek valt dit weekend definitief voor Stripfestival Breda. Jammer, want dat is het leukste festival voor Europese strips en Amerikaanse comics van Nederland. Met veel aandacht voor verkoop van tweedehands boeken, maar minstens zoveel ruimte voor signerende tekenaars van gloednieuwe albums. Het festival is ook de plek waar jaarlijks de prestigieuze Willy Vandersteenprijs wordt uitgereikt, dit jaar gewonnen door Aimée de Jongh voor haar uitstekende bewerking van Lord of the Flies.

Na vijftien edities is het stripfestival niet langer welkom in het Chassé Theater. Volgens organisator Rob van Bavel lukt het steeds minder goed om het theater dagenlang te claimen. Want zolang het festival duurt, kunnen er geen voorstellingen plaatsvinden. Zelfs op het podium staan kramen met boeken. Daarbij was het budget van de organisatie ook niet oneindig, zegt Van Bavel tegen Omroep Brabant.

Het is eeuwig zonde, want op zaterdagochtend nam ik een kijkje en ik trof een enorme menigte stripliefhebbers. Er stonden lange rijen voor tekenaars als Hanco Kolk, Gerrit de Jager, Aloys Oosterwijk, Gerben Valkema, Liam Sharp en ga zo maar door. Ook bij de bakken met strips was het dringen geblazen. Het beeldverhaal is nog lang niet dood, mensen.

Ik had geen zin om te wachten voor een tekening, maar kocht voor een paar euro's wel een bescheiden stapeltje leuke boeken (zie verderop onder het kopje PS). Van Bavel zweert dat er geen doorstart komt van Stripfestival Breda op een andere plek in de stad. Maar als ik iets heb geleerd uit de Marvel-comics (en van Hayao Miyazaki) is dat definitieve eindes soms minder definitief zijn dan ze lijken.

PS.

Het International Literature Festival Utrecht is begonnen en traditiegetrouw is er dan ook een jaarlijkse boekenmarkt op het Vredenburgplein. Mijn buit: Otmars zonen van Peter Buwalda, Het gele huis van Mieko Kawakami, Orbital van Samantha Harvey, Wormmaan van Mariken Heitman en Plat du Jour van Martin Bril (gesigneerd). De komende dagen zijn er nog allerlei lezingen met schrijvers. Fijn dat Utrecht de literatuur viert!

Oh en op het stripfestival kocht ik: V for Vendetta van Alan Moore en David Lloyd, The Dark Knight Returns van Frank Miller en Klaus Janson, Omnivisibilis van Mattieu Bonhomme en Lewis Trondheim, Het model van Baudoin, De arm van de tekenaar van Ole Comoll Christensen en Cowboy John van Jan Vriends.

Erg genoten van deze video, waarin iemand beelden uit Karl Pilkingtons An Idiot Abroad in The Legend of Zelda: Ocarina of Time heeft gemonteerd. Zo lijkt het alsof Pilkington de gevreesde Death Mountain in de game beklimt. Dat is veel beter gedaan dan je zou vermoeden.

GQ heeft een online archief aangelegd met ontwerpen uit de privécollectie van de in 2021 overleden Virgil Abloh.

Jon Stewart spreekt in zijn podcast met Charlie Warzel (schrijver van The Atlantic) over hoe sociale media rampen en de verspreiding van nepnieuws verergeren. Het duurt ruim een uur, maar het is een aanrader.

Je las blog №132, geschreven in de week van 15 tot en met 21 september 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag in je mailbox te ontvangen.