140. Zo verschillend zijn we niet

I.

Ik zit na een weekend Valencia in het vliegtuig terug naar Amsterdam. Dit lijkt me het perfecte moment om naar Rosalía te luisteren — mezelf vast te klampen aan Spanje. Ik ken Rosalía niet, maar haar nieuwe album LUX is wereldwijd een ware popsensatie. Het regent lovende recensies en de plaat is binnen no-time uitverkocht.

In het vliegtuig word ik overrompeld. Deze mix van muziekstijlen en talen had ik niet verwacht. Bombastische orkesten betoveren als oude Disney-films. In perfecte doseringen gaat het schuifje met elektronische muziek open. Soms klinkt het breekbaar, soms episch. Rosalía zelf zingt overwegend in het Spaans, maar daarnaast in nog twaalf talen. De ambitie spat er vanaf. Ik versta er weinig van, maar ik voel alles.

Later lees ik de vertaalde songteksten en begrijp ik dat de thema's die Rosalía bezingt net zo episch zijn als de muziek zelf. Ze bestudeerde heiligen en probeert zich op dit album in hen te verplaatsen. De nummers beschrijven haar zoektocht naar religie en troost. "De angsten die ik heb, hebben anderen ook", zegt ze tegen Billboard. "Daarin schuilt voor mij schoonheid: het besef dat we soms denken dat we verschillend zijn, maar dat zijn we niet."

Rosalía schiet overigens niet door in haar religieuze thema. Ook aardse perikelen krijgen de ruimte. Op La Perla klinkt een walsje terwijl ze haar ex-verloofde fileert. "Een gouden medaille voor de grootste eikel", zingt ze. "Op het gebied van teleurstellingen haal jij een podiumplek. De lokale teleurstelling, nationale hartenbreker. Een emotionele terrorist, de grootste ramp ter wereld."

Mio Cristo Piange Diamanti is een van de mooiste nummers van het album. Op deze aria hoor je het waanzinnige bereik van de engelachtige stem van Rosalía. Sauvignon Blanc is een prachtig liefdeslied. En als je geen kippenvel krijgt van Magnolias ben je gemaakt van steen.

LUX is ook een pamflet voor de menselijkheid van muziek. Rosalía maakt daar zelf een belangrijk punt van, valt muziekcriticus Gee Derrick op. "Er is geen AI" zegt Rosalía in een interview met France Inter. "Dit is een menselijk album." En tegen Zane Lowe van Apple Music zegt ze dat alle instrumenten tastbaar moeten klinken: "Je voelt dat er mensen in de muziek zitten".

Volgens Derrick luidt Rosalía daarmee de volgende evolutie van muziek in: menszijn als daad van verzet. Wat kun je doen tegen de opkomst van AI-muziek? Agressief inzetten op het menselijke. "Voor Rosalía betekent dat akoestische instrumenten, koren en orkesten", zegt Derrick. "Het komt neer op musiceren en produceren op een manier waarvoor mensen moeten samenkomen, met alle imperfecties en persoonlijkheden die een computer nooit kan reproduceren."

II.

Guillermo del Toro verfilmde drie jaar geleden Pinocchio en is nu terug met een nieuwe film waarin een levenloos figuur tot leven komt: Frankenstein. Het gelijknamige boek van Mary Shelley komt uit 1818 en spreekt al eeuwen tot de verbeelding. Het verhaal gaat over de ambitieuze wetenschapper Victor Frankenstein, die delen van menselijke lichaamsdelen aan elkaar naait en het wezen tot leven wekt. "Nu weet ik hoe het voelt om God te zijn!", roept Frankenstein in de verfilming uit 1931.

In de versie van Del Toro gaat het niet zozeer om het scheppen van leven, maar om het tegenhouden van de dood.

Ook in deze film weet de wetenschapper niet wat hij met zijn creatie aanmoet. Hij had nooit bedacht wat hij zou doen als zijn experiment zou slagen. Hij stopt het wezen weg, aan ketens onder zijn kasteel. Gefrustreerd dat zijn experiment niet snel genoeg leert en gefrustreerd door zijn eigen tekortkomingen als opvoeder, wordt Frankenstein steeds agressiever en haatdragender. De wetenschapper kan zich er niet meer van ontdoen, want de tot leven gewekte figuur blijkt onsterfelijk.

Voor wie écht niet tussen de regels door kan lezen, laat Del Toro het in de film hardop uitspreken tegen Frankenstein: jíj bent het monster. Het schepsel zelf is daarentegen de onschuld zelve. Del Toro maakt het figuur menselijker dan ooit, met verve gespeeld door Jacob Elordi, die prachtig laveert tussen dreigend en sympathiek, zonder er een zwakzinnige van te maken.

Je kan best wat opmerkingen plaatsen bij het script, dat soms een paar stappen lijkt over te slaan. Maar uiteindelijk vind ik het een geslaagde bewerking van het Frankenstein-verhaal, waarbij trauma en eenzaamheid plaatsmaken voor warmte en berusting. Met beelden om je vingers bij af te likken.

PS.

The National-zanger Matt Berninger maakte altijd aantekeningen in notitieboekjes. Totdat de lege pagina’s hem begonnen te benauwen. Uiteindelijk vond hij iets nieuws om zijn gedachten op te schrijven: honkballen.

Lit Hub vroeg de finalisten van de National Book Awards naar hoe zij omgaan met een writer’s block, wat hun favoriete boeken zijn en wat ze zouden doen als ze geen schrijver waren.

De 77-jarige Theo Jansen is still going strong. Hij bouwt nog steeds imposante strandbeesten die in de wind langs de Nederlandse kust wandelen. Hieronder zie je zijn nieuwste bewegende sculpturen.

De Zweedse YouTuber en muzikant Mattias Krantz koopt een octopus op de vismarkt. Niet om hem op te eten, maar om hem piano te leren spelen.

Je las blog №140, geschreven in de week van 10 tot en met 6 november 2025. Abonneer je op mijn nieuwsbrief en je ontvangt 'm elke zondag gratis in je mailbox.