142. Mens-computer-mens

I.

In de BBC-serie How Are You? It's Alan loopt komiek Alan Partridge een koffiezaak in. Hij geeft zijn bestelling door aan de barista, die wijst naar een tablet: vul je bestelling daar op in, anders kan ik je americano niet maken.

"Vind je het niet gek dat jij tegenover me staat en dat ik langs een robot als tussenpersoon moet om koffie te bestellen?", vraagt Partridge. "In plaats van dat ik mijn mond gebruik om jouw oren van informatie te voorzien, zoals mensen het al tienduizend jaar doen?"

De korte sketch is funny because it’s true. Computers komen steeds meer tussen mensen in te staan. Ik denk er al een hele week aan.

Ik interviewde laatst iemand die vertelde dat zijn vrouw op Instagram een filmpje doorstuurde waar ze om had moeten lachen. Ze had niet gezien dat de video met AI was gemaakt, maar hij wel. "Het is zover", zei hij. "We moeten nu lachen om dingen die een computer heeft bedacht. Straks voelen we sympathie voor mensen die niet bestaan. Kunstmatige intelligentie dringt door in onze waardevolste en intiemste relaties. Ik werd er verdrietig van. De relatie met mijn vrouw is zo echt — die kan dus gecorrumpeerd worden door AI."

In onze communicatie verandert mens-mens langzaamaan in mens-computer-mens. Wil je de klantenservice van een bedrijf bellen, moet je eerst even in gesprek met een chatbot. Op straat kun je niemand cash geven, omdat we alles met de telefoon betalen. Wil je op Facebook of Instagram zien wat je vrienden doen, wees dan bereid om door de stapels spam te graven waarvan het algoritme denkt dat je dat interessanter vindt.

Wat ik wil zeggen is: koester wat Alan Partridge noemt 'de laatste bastions van menselijke interactie'.

II.

Vijf jaar geleden was de tentoonstelling Stranger Than Kindness over het leven van Nick Cave te zien in Kopenhagen. Acht kamers met driehonderd stukken uit de eigen collectie van Cave: foto’s, handgeschreven teksten en veel meer persoonlijke voorwerpen.

De tentoonstelling is nu online te bezoeken. Dat is een aanrader. Er zijn 3D-scans gemaakt in hoge resolutie, zodat je kunt draaien en zoomen. De bediening is een beetje onwennig, maar je krijgt er een mooi overzicht van zo'n vijftig jaar uit het leven van Nick Cave voor terug. Mét audiocommentaar van de zanger zelf.

Ik bestudeer graag de bureaus en boeken die te zien zijn. In een van de kamers vind je een bibliotheekwand vol met boeken. "Ik heb veel gelezen, veel ook niet", zegt Cave. "Ik koop meer boeken dan ik lees. Naast mijn bed ligt een eindeloze stapel boeken waarin ik nog moet beginnen. (…) Ik hou van het idee — al is het tegenwoordig lastiger dan het was — om m’n telefoon weg te leggen en een boek te lezen. Misschien maak ik wel deel uit van de laatste generatie die voor zijn plezier leest, omdat onze hersenen veranderen door het internet. Maar ik hou er nog steeds van. Het is een plezier en een voorrecht om te lezen."

Welke boeken liggen er in de tentoonstelling? The Hobbit van J.R.R. Tolkien. Hell’s Angels van Hunter S. Thompson. Pride and Prejudice van Jane Austen. Doctor Faustus van Thomas Mann. De Complete werken van Shakespeare. Poor Folk and The Gambler van Fjodor Dostojevski. Come on In! van Charles Bukowski. No Thanks van E.E. Cummings. Chronicles: Volume One van Bob Dylan. The Master and Margarita van Mikhail Bulgakov. Etc, etc.

III.

Train Dreams is een prachtig geschoten, contemplatieve film die zich afspeelt in de Noord-Amerikaanse bossen aan het begin van de twintigste eeuw. We volgen de houthakker Robert Grainier (Joel Edgerton) bij wie het leven door zijn vingers glipt. Hij wordt ingehaald door de tijd en leidt een ogenschijnlijk leeg bestaan. Op een nacht ziet hij een komeet aan de hemel. Het einde der tijden lijkt nabij, maar de komeet passeert en er gebeurt niets.

Dat betekent niet dat de komeet er niet is geweest. Mensen hebben hem gezien en het heeft indruk op hen gemaakt. Grainier is een man met trauma’s, die verdwaald zoekt naar wat híj de wereld te bieden heeft. "Hou je ergens aan vast", wordt tegen hem gezegd. Dat probeert Grainier te doen, maar uiteindelijk kan hij zich slechts laten meevoeren.

Het verhaal van Grainier komt ontroerend in beeld. De hoofdpersoon peinst in stilte en moddert door. De film biedt genoeg ruimte om lekker te malen over de filosofische thema's die regisseur Clint Bentley opgooit. Wat is de zin van het leven? Wat laten we achter?

Geen leven is helemaal vervangbaar. Je kunt er niet vanuit gaan dat er na het kappen meteen nieuwe bomen beginnen te groeien. Een reiziger zegt: "De dode boom is net zo belangrijk als de levende."

PS.

Fotograaf Lisa Leone vertelt hoe ze New York in beeld bracht voor regisseur Stanley Kubrick, die werkte aan Eyes Wide Shut. Dankzij haar ziet die film er zo goed uit.

Prachtige Lana Del Rey-cover van S10, haar versie van Paris, Texas. Uit haar optreden met Froukje in de Ziggo Dome. "Ik ging naar huis / En alles is nog hetzelfde / Behalve jij / Die er niet meer is."

Voor wie het niet weet: Tim Knol maakt de mooiste americana van Nederland. Ik heb er een zwak voor. Zijn nieuwe album, Wanderings, maakte hij speciaal voor een theatertour. Jammer dat er maar acht liedjes op staan en het na nog geen halfuur alweer voorbij is.

Stripauteur Frank Pé is overleden. Als je iets van de beste man wil lezen, ren dan naar de winkel en koop beide delen van Het Beest. Da's een ontroerend eerbetoon aan Marsupilami dat zich tien jaar na de Tweede Wereldoorlog afspeelt. Pé zou werken aan een derde deel, geen idee of dat er na zijn overlijden nog komt. (Het verhaal was na de twee delen overigens mooi rond.)

Ik prijs me gelukkig dat ik hiphoptrio De La Soul een paar keer live heb gezien. Wat een aanstekelijke energie. Toen Trugoy the Dove overleed in 2023 vroeg ik me af hoe dat verder moest, maar achterblijvers Posdnuos en Maseo zijn terug met een nieuw album. Op Cabin in the Sky vieren ze vooral hun gestorven vriend en wel samen met een hoop gastartiesten, zoals Killer Mike, Nas en Q-Tip. De La Soul klinkt creatief als altijd en het is toch even wennen, Posdnuos en Maseo met z'n tweeën op het podium, zoals hieronder bij Jimmy Kimmel. De La Soul voor altijd.

Aanrader: dit heerlijk geschreven portret van Alan Moore, schrijver van onder meer Watchmen en V for Vendetta. 72 jaar is-ie nu. Grote man, lange baard, ringen om zijn vingers, kettingroker (cannabis). Een bijzonder type, zacht gezegd. "Folks’ll show up for an interview, ask a question, and if nobody stops him, he’ll just — it’s like a frog across lily pads — start with a word about the weather and then boom. We’re talking about Einstein. Fourth dimension."

De twee zoons van Macaulay Culkin weten niet dat hun vader Kevin speelde in Home Alone, hoewel ze de film vaak kijken. Toegegeven, ze zijn drie en vier jaar oud. Culkin zegt dat ze de link nog niet hebben gelegd. Hij wil "de illusie zo lang mogelijk in stand houden".

Thomas Hogeling beschrijft het fenomeen performative reading: het zijn overwegend mannen die in het openbaar heel opzichtig precies de juiste boeken lezen. Op sociale media worden ze afgezeken. "Een boek lezen in het openbaar is verdacht, want je doet het waarschijnlijk alleen om indruk te maken. Dat is niet authentiek, het is nep. Maar er bestaat geen duidelijke scheidslijn tussen authentiek en niet-authentiek. Om iemand met een goede literaire smaak te worden, moet je eerst een tijdje doen alsof. In het begin voelt dat misschien wat pretentieus maar daar moet je je niet door laten afleiden, want dan lukt het niet. Het is eigenlijk net als met slapen: je gaat eerst liggen, je doet je ogen dicht – je pretendeert te slapen. En op een gegeven moment slaap je gewoon."

Je las blog №142, geschreven in de week van 24 tot en met 30 november 2025. Abonneer je op mijn nieuwsbrief en je ontvangt 'm elke zondag gratis in je mailbox.