top of page
A Rose Garden, Alois Kalvoda
A Rose Garden, Alois Kalvoda

I.

Luis Mendo schept zijn eigen online wereld en hij noemt het Mundo Mendo. Op zijn website schrijft hij (voor betalende leden) geïllustreerde verhalen over het leven. Zelf omschrijft hij het als "een plek voor fans die mijn werk willen steunen en een veilige ruimte waar ik kan delen wat ik écht wil maken." Een blog als een volkstuintje. Hij bepaalt welke groenten hij plant, waar hij zorg in steekt en waar het mag woekeren.


Na een jaar Mundo Mendo verzamelde Mendo zijn beste verhalen in een boekje dat ook niet-leden kunnen kopen. Het is een fraai uitgegeven, compacte bundeling met persoonlijke overpeinzingen van de illustrator. De verhalen gaan veel over creativiteit en autonomie. "The experiments and tryouts that you do for yourself today are what eventually you will get asked (and paid) to do tomorrow", schrijft Mendo.


Mundo Mendo, Book One is wat mij betreft een viering van menselijke creativiteit, iets waar de computer niet aan kan tippen. Je leest mee met een illustrator die zijn eigen Gallische dorpje opricht, terwijl generatieve AI zijn vak dreigt uit te wissen. Mendo zet daar iets radicaal menselijks tegenover. Hij legt het belang uit van communicatie tussen de regels en in kunst niet alles laten zien. We vullen zelf de gaten in: "The real fireworks happen in our brains".


Fantasie is het stukje van de mens waar AI niet bij kan. "I can't be bothered to fight the paper vs. screen fight, but I will always defend the human vs the machine", schrijft Mendo. "Stealing work from creatives is already bad enough, but robbing humans from well told, original stories is terrible."


Volgens mij blijft er altijd ruimte voor verhalen van mensen. Op het internet waar AI-slop en SEO-websites alom vertegenwoordigd zijn, wordt dat zelfs steeds belangrijker. Verderop in het boekje citeert Mendo schrijver Anu Atlaru: "AI will flood the zone with intelligence. But as intelligence gets cheaper, presence gets more expensive. Real, earned, interpersonal trust will become the rarest currency (...) When tech is everywhere, people are the new edge."


Begin je eigen virtuele volkstuintje!


ree


II.

Hij heeft een gigantisch talent, Cameron Winter. Hij is de zanger van Geese, de band waarmee hij dit jaar het fantastische album Getting Killed uitbracht. Voordat Geese goed en wel is doorgebroken, maakte Winter in 2024 al een soloplaat van wereldklasse. Met dat solowerk trad hij deze week op in de Ronda van TivoliVredenburg.


Winter speelt zijn nummers achter een piano. De helft van de zaal kijkt naar zijn rug, de andere helft ziet de zijkant van zijn gezicht. Het licht staat op schemerstand en er blaast een machine rook over het podium. Als het publiek niet zou staan, zou iedereen op het puntje van zijn stoel zitten om iets van de zanger te zien en elke klank van de muziek tot zich te nemen. Je kan ruim een uur lang een speld horen vallen.


Verbazingwekkend dat deze jongen nog maar 23 jaar is. Het talent spat er ontegenzeggelijk vanaf. Wat een beheersing van stem, instrument en publiek. Het einde van (mijn favoriete nummer) $0 smeert hij eindeloos uit, door de laatste tonen steeds zachter en iets hoger te spelen. Niemand durft te klappen tot hij zijn vingers van de toetsen haalt. Winter is een enigma, wat hem een onweerstaanbare aantrekkingskracht oplevert. In interviews verzint hij van alles en van zijn songteksten word je niet veel wijzer.


Winter speelt vol zelfvertrouwen, maar is wat verlegen richting het publiek. Hij zegt nauwelijks iets. Op het einde bedankt hij het publiek en is hij weg. Geen toegift. Als het licht aan gaat, snak ik direct naar meer. Het is nu wachten tot maart, dan speelt hij met Geese in Paradiso. Dat is uitverkocht, maar ik zou zeggen: zet alles op alles om erbij te zijn.



ree

PS.

Los Campesinos! deelt een overzicht van wat streamingdiensten aan inkomsten opleveren. In een jaar tijd werd de muziek van de band 9,3 miljoen keer gestreamd op verschillende diensten. Dat leverde 36.600 euro op. Op Spotify luisteren de meeste mensen, maar dat levert ook veruit de minste inkomsten op per stream. Tidal betaalt het best.



Lees dit geweldige artikel van Emily Sneddon over het vormgeven van een lettertype. Fran Sans is gebaseerd op de lettering van het openbaar vervoer in San Francisco. "What caught my eye was how the displays look mechanical and yet distinctly personal. Constructed on a 3×5 grid, the characters are made up of geometric modules: squares, quarter-circles, and angled forms. Combined, these modules create imperfect, almost primitive letterforms, revealing a utility and charm that feels distinctly like the San Francisco I’ve come to know."



De website van The Lighthouse Directory doet denken aan het internet van ruim twintig jaar geleden. Het is een lekker compleet overzicht van bijna 25.000 vuurtorens overal ter wereld. Het initiatief werd volgens de beheerders in 1999 opgericht, "als hulpmiddel voor onderzoek en studie met betrekking tot vuurtorens en inspanningen om deze vuurtorens te behouden". Een niche om eindeloos in te verdwalen, als je het mij vraagt.



Timothée Chalamet en Adam Sandler hebben allebei nieuwe films uit (respectievelijk Marty Supreme en Jay Kelly). Vanity Fair zet de twee ter gelegenheid daarvan op een podium om scènes uit elkaars oeuvre te bekijken. Dat levert een warm en aandoenlijk halfuurtje op waarin ze over en weer complimenten uitdelen.




Red Hot Chili Peppers-bassist Flea werkt aan een solo-album. Dat wordt een jazzplaat. De eerste single A Plea smaakt absoluut naar meer (al denk ik dat-ie helemaal instrumentaal beter geweest was).




In Detroit is een standbeeld van RoboCop opgericht. Het beeld is drie meter hoog, weegt 2,5 ton en is gemaakt van brons.


Je las blog №143, geschreven in de week van 1 tot en met 7 december 2025. Abonneer je op mijn nieuwsbrief en je ontvangt 'm elke zondag gratis in je mailbox.

The Chess Players (1889), Isidor Kaufmann
The Chess Players (1889), Isidor Kaufmann

I.

In de BBC-serie How Are You? It's Alan loopt komiek Alan Partridge een koffiezaak in. Hij geeft zijn bestelling door aan de barista, die wijst naar een tablet: vul je bestelling daar op in, anders kan ik je americano niet maken.


"Vind je het niet gek dat jij tegenover me staat en dat ik langs een robot als tussenpersoon moet om koffie te bestellen?", vraagt Partridge. "In plaats van dat ik mijn mond gebruik om jouw oren van informatie te voorzien, zoals mensen het al tienduizend jaar doen?"


De korte sketch is funny because it’s true. Computers komen steeds meer tussen mensen in te staan. Ik denk er al een hele week aan.


Ik interviewde laatst iemand die vertelde dat zijn vrouw op Instagram een filmpje doorstuurde waar ze om had moeten lachen. Ze had niet gezien dat de video met AI was gemaakt, maar hij wel. "Het is zover", zei hij. "We moeten nu lachen om dingen die een computer heeft bedacht. Straks voelen we sympathie voor mensen die niet bestaan. Kunstmatige intelligentie dringt door in onze waardevolste en intiemste relaties. Ik werd er verdrietig van. De relatie met mijn vrouw is zo echt — die kan dus gecorrumpeerd worden door AI."


In onze communicatie verandert mens-mens langzaamaan in mens-computer-mens. Wil je de klantenservice van een bedrijf bellen, moet je eerst even in gesprek met een chatbot. Op straat kun je niemand cash geven, omdat we alles met de telefoon betalen. Wil je op Facebook of Instagram zien wat je vrienden doen, wees dan bereid om door de stapels spam te graven waarvan het algoritme denkt dat je dat interessanter vindt.


Wat ik wil zeggen is: koester wat Alan Partridge noemt 'de laatste bastions van menselijke interactie'.




II.

Vijf jaar geleden was de tentoonstelling Stranger Than Kindness over het leven van Nick Cave te zien in Kopenhagen. Acht kamers met driehonderd stukken uit de eigen collectie van Cave: foto’s, handgeschreven teksten en veel meer persoonlijke voorwerpen.


De tentoonstelling is nu online te bezoeken. Dat is een aanrader. Er zijn 3D-scans gemaakt in hoge resolutie, zodat je kunt draaien en zoomen. De bediening is een beetje onwennig, maar je krijgt er een mooi overzicht van zo'n vijftig jaar uit het leven van Nick Cave voor terug. Mét audiocommentaar van de zanger zelf.


Ik bestudeer graag de bureaus en boeken die te zien zijn. In een van de kamers vind je een bibliotheekwand vol met boeken. "Ik heb veel gelezen, veel ook niet", zegt Cave. "Ik koop meer boeken dan ik lees. Naast mijn bed ligt een eindeloze stapel boeken waarin ik nog moet beginnen. (…) Ik hou van het idee — al is het tegenwoordig lastiger dan het was — om m’n telefoon weg te leggen en een boek te lezen. Misschien maak ik wel deel uit van de laatste generatie die voor zijn plezier leest, omdat onze hersenen veranderen door het internet. Maar ik hou er nog steeds van. Het is een plezier en een voorrecht om te lezen."


Welke boeken liggen er in de tentoonstelling? The Hobbit van J.R.R. Tolkien. Hell’s Angels van Hunter S. Thompson. Pride and Prejudice van Jane Austen. Doctor Faustus van Thomas Mann. De Complete werken van Shakespeare. Poor Folk and The Gambler van Fjodor Dostojevski. Come on In! van Charles Bukowski. No Thanks van E.E. Cummings. Chronicles: Volume One van Bob Dylan. The Master and Margarita van Mikhail Bulgakov. Etc, etc.



III.

Train Dreams is een prachtig geschoten, contemplatieve film die zich afspeelt in de Noord-Amerikaanse bossen aan het begin van de twintigste eeuw. We volgen de houthakker Robert Grainier (Joel Edgerton) bij wie het leven door zijn vingers glipt. Hij wordt ingehaald door de tijd en leidt een ogenschijnlijk leeg bestaan. Op een nacht ziet hij een komeet aan de hemel. Het einde der tijden lijkt nabij, maar de komeet passeert en er gebeurt niets.


Dat betekent niet dat de komeet er niet is geweest. Mensen hebben hem gezien en het heeft indruk op hen gemaakt. Grainier is een man met trauma’s, die verdwaald zoekt naar wat híj de wereld te bieden heeft. "Hou je ergens aan vast", wordt tegen hem gezegd. Dat probeert Grainier te doen, maar uiteindelijk kan hij zich slechts laten meevoeren.


Het verhaal van Grainier komt ontroerend in beeld. De hoofdpersoon peinst in stilte en moddert door. De film biedt genoeg ruimte om lekker te malen over de filosofische thema's die regisseur Clint Bentley opgooit. Wat is de zin van het leven? Wat laten we achter?


Geen leven is helemaal vervangbaar. Je kunt er niet vanuit gaan dat er na het kappen meteen nieuwe bomen beginnen te groeien. Een reiziger zegt: "De dode boom is net zo belangrijk als de levende."




PS.

Fotograaf Lisa Leone vertelt hoe ze New York in beeld bracht voor regisseur Stanley Kubrick, die werkte aan Eyes Wide Shut. Dankzij haar ziet die film er zo goed uit.




Prachtige Lana Del Rey-cover van S10, haar versie van Paris, Texas. Uit haar optreden met Froukje in de Ziggo Dome. "Ik ging naar huis / En alles is nog hetzelfde / Behalve jij / Die er niet meer is."




Voor wie het niet weet: Tim Knol maakt de mooiste americana van Nederland. Ik heb er een zwak voor. Zijn nieuwe album, Wanderings, maakte hij speciaal voor een theatertour. Jammer dat er maar acht liedjes op staan en het na nog geen halfuur alweer voorbij is.




Stripauteur Frank Pé is overleden. Als je iets van de beste man wil lezen, ren dan naar de winkel en koop beide delen van Het Beest. Da's een ontroerend eerbetoon aan Marsupilami dat zich tien jaar na de Tweede Wereldoorlog afspeelt. Pé zou werken aan een derde deel, geen idee of dat er na zijn overlijden nog komt. (Het verhaal was na de twee delen overigens mooi rond.)



Ik prijs me gelukkig dat ik hiphoptrio De La Soul een paar keer live heb gezien. Wat een aanstekelijke energie. Toen Trugoy the Dove overleed in 2023 vroeg ik me af hoe dat verder moest, maar achterblijvers Posdnuos en Maseo zijn terug met een nieuw album. Op Cabin in the Sky vieren ze vooral hun gestorven vriend en wel samen met een hoop gastartiesten, zoals Killer Mike, Nas en Q-Tip. De La Soul klinkt creatief als altijd en het is toch even wennen, Posdnuos en Maseo met z'n tweeën op het podium, zoals hieronder bij Jimmy Kimmel. De La Soul voor altijd.




Aanrader: dit heerlijk geschreven portret van Alan Moore, schrijver van onder meer Watchmen en V for Vendetta. 72 jaar is-ie nu. Grote man, lange baard, ringen om zijn vingers, kettingroker (cannabis). Een bijzonder type, zacht gezegd. "Folks’ll show up for an interview, ask a question, and if nobody stops him, he’ll just — it’s like a frog across lily pads — start with a word about the weather and then boom. We’re talking about Einstein. Fourth dimension."



De twee zoons van Macaulay Culkin weten niet dat hun vader Kevin speelde in Home Alone, hoewel ze de film vaak kijken. Toegegeven, ze zijn drie en vier jaar oud. Culkin zegt dat ze de link nog niet hebben gelegd. Hij wil "de illusie zo lang mogelijk in stand houden".



Thomas Hogeling beschrijft het fenomeen performative reading: het zijn overwegend mannen die in het openbaar heel opzichtig precies de juiste boeken lezen. Op sociale media worden ze afgezeken. "Een boek lezen in het openbaar is verdacht, want je doet het waarschijnlijk alleen om indruk te maken. Dat is niet authentiek, het is nep. Maar er bestaat geen duidelijke scheidslijn tussen authentiek en niet-authentiek. Om iemand met een goede literaire smaak te worden, moet je eerst een tijdje doen alsof. In het begin voelt dat misschien wat pretentieus maar daar moet je je niet door laten afleiden, want dan lukt het niet. Het is eigenlijk net als met slapen: je gaat eerst liggen, je doet je ogen dicht – je pretendeert te slapen. En op een gegeven moment slaap je gewoon."


Je las blog №142, geschreven in de week van 24 tot en met 30 november 2025. Abonneer je op mijn nieuwsbrief en je ontvangt 'm elke zondag gratis in je mailbox.

Boats Carrying Out Anchors to the Dutch Men of War (c. 1804), William Turner
Boats Carrying Out Anchors to the Dutch Men of War (c. 1804), William Turner

I.

Ik lees de bundel Heimwee naar Nederland van Martin Bril. De columnist zet daarin monumentjes op voor de delen van Nederland die we steeds meer dreigen te vergeten. Denk aan de Zuiderzeestraatweg (de naam alleen al!, schrijft Bril). "Ooit liep hij vlak langs een zee die er al jaren niet meer is. Ooit was het een smalle keienstrook, met een spoorlijntje erlangs. Nu is het een weg die vooral door lokaal verkeer wordt gebruikt, een weg die zijn functie niet heeft verloren, maar die geen grandeur meer heeft. Gewoon een weg, als andere wegen."


Bril rijdt door polders, langs dorpen en steden met namen zoals Oldebroek, Bontebok, Hank en Dussen. Bij de afslag "altijd even hardop Hank Dussen zeggen", schrijft hij. "Knoestige man op hoge rubberlaarzen, shagroker met stoppelbaard en pick-uptruck, vrijgezel met handen als kolenschoppen, lievelingseten: bruine bonen."


Bril schrijft over plekken waar het station is verdwenen maar waar nog wel een 'Stationsstraat' is en waar de cafetaria nog ''t Wisseltje' heet. Gezeten op een bankje verzint hij hele verhalen over de mensen die hij langs ziet struinen. Of honden. "Elvis staat met zijn staart te kwispelen. Hij piekert er niet over de trap te beklimmen. Het gekke is: hij lijkt nog op Elvis ook, de hond. Niet alleen zijn haarkleur, dat diepe, glimmende zwart, maar ook zijn bek — die heeft iets pruilends, en tegelijkertijd iets ironisch, alsof hij iedereen in de maling neemt."


Het vastleggen van de kneuterigheid. Smullen. Martin Bril op zijn best.



II.

Arc Raiders is een bijzonder verfrissende game, omdat opvallend veel spelers zich niet gedragen als eikels. Kom je iemand tegen in de dystopische onlinewereld, dan is de eerste reactie (meestal) niet om elkaar neer te knallen. In plaats daarvan schuif je de microfoon open en roep je: "Friendly! Don’t shoot!"


In Arc Raiders is de aarde overgenomen door gevaarlijke robots. De mensheid heeft zich teruggetrokken in ondergrondse steden. Om te kunnen overleven moeten zogeheten raiders naar boven om hulpmiddelen te verzamelen. Dat is precies wat je als speler doet: materialen zoeken, robots neerschieten en hopen dat andere mensen je genadig zijn.


Het is in principe ieder voor zich. Het staat je vrij om in de game een vuurgevecht te beginnen, maar in mijn ervaring lukt het spelers doorgaans (in solo- en duo-modus) om anderen met rust te laten. Soms ontstaan er gelegenheidsteams en korte gesprekken. Mensen helpen elkaar om missies te voltooien en vreemdelingen houden de lift voor elkaar open, zodat iedereen aan de killer robots kan ontsnappen.


Natuurlijk zijn er ook spelers die direct het vuur openen. Of die zeggen dat ze niet schieten en het daarna toch doen. Dat hoort erbij, het houdt je scherp en daardoor blijft de spanning voelbaar. Dit is zo'n game waarin iedereen met elk potje een eigen verhaal beleeft, omdat je nooit weet wie je tegenover je hebt en dus alles mogelijk is.


Maar de overwegende vriendschappelijkheid trof me. Online games waarin mensen worden uitgerust met wapens staan doorgaans niet bekend om hun sympathieke spelers. Waarschijnlijk helpt het dat het doel van Arc Raiders nooit is om elkaar het leven zuur te maken. De robots zijn het gezamenlijke kwaad — de vijand van de vijand is dan snel je vriend.




PS.

Na bijna drie jaar klinkt er weer muziek in de kelder van Radioheads Nigel Godrich. Voor zijn From the Basement-serie nodigde hij Geese uit voor een uitstekende liveset van ruim een halfuur.




Schadelijke software is van alle tijden. In 1988 besteedde Brandpunt aandacht aan geïnfecteerde kopieën van de game Leisure Suit Larry, die computerbestanden verwoestten. Het item gaat overigens meer over het vulgaire spelletje zelf. Met geïnterviewden die lijken op satirische persiflages. Genieten.




Rafael van der Vaart heeft geen mailadres, geeft hij toe in de Volkskrant. "Ik ben niet zo van de technologie. Nou schijnt mailen ook niet zó ingewikkeld te zijn, maar het is er nooit van gekomen. Dat soort dingen werd altijd voor me gedaan." Overal waar ze om zijn mailadres vragen, vult hij die van zijn vrouw in. En hij klikt dan meteen alle spamvakjes aan.



Een handige gids voor als je bent vergeten hoe je voor je plezier kunt internetten.



Vrachtschepen zijn enorm vervuilend. Daarom worden er duurzame oplossingen bedacht, bijvoorbeeld bij de TU Delft, waar ze willen terugkeren naar de kracht van de wind. Niet met enorme zeilen zoals vroeger, maar met draaiende palen: rotorzeilen.




Waarom zien nieuwe films er eigenlijk zo nep uit?




En als we dan toch bezig zijn: waarom kunnen mensen niet meer gewoon een film afkijken zonder op hun telefoon te kijken?



Je las blog №141, geschreven in de week van 17 tot en met 23 november 2025. Abonneer je op mijn nieuwsbrief en je ontvangt 'm elke zondag gratis in je mailbox.

© 2022 Rutger Otto

bottom of page