I.
Terwijl Robert Macfarlane zijn boek signeert, geef ik een compliment over zijn vulpen. Het is de inkt die deze pen écht bijzonder maakt, zegt hij: "Die bevat het water van 105 rivieren". Ik denk dat hij een grapje maakt, maar dat was niet zo. Later lees ik op zijn Instagram-account dat dit inderdaad speciale inkt is, waarin water uit rivieren, meren en zeeën uit het Verenigd Koninkrijk en Ierland doorheen gemengd is.
Macfarlane is op het International Literature Festival Utrecht (ILFU) om te vertellen over zijn nieuwe boek Is A River Alive? (vandaar die speciale inkt). Ik ben begonnen in het boek en kom daar later vast nog eens op terug. Wat Macfarlane goed kan, is dingen beschrijven die onbeschrijfbaar lijken. In sommige talen heb je specifieke woorden voor een bepaald gevoel, zoals 'gezellig' in het Nederlands.
Dat heb je ook voor bepaalde beelden. In het Japans betekent 'komorebi' de manier waarop zonlicht door de bomen lekt, waardoor dansende schaduwen ontstaan. En in het Schots-Gaelisch beschrijft 'rionnach maoim' het fenomeen hoe schaduwen van de wolken op een zonnige, winderige dag over het veenland trekken.
Vaak schieten woorden tekort als je een uitzicht vanaf een berg of een prachtige zonsondergang probeert te beschrijven. Macfarlane is daar uitzonderlijk goed in en in de YouTube-serie How I Write legt hij uit hoe hij dat aanpakt. "Taal maakt geen schijn van kans om licht op een letterlijke manier te beschrijven", zegt hij. "Niets beweegt sneller. Niets is veranderlijker. Niets wisselt zo voortdurend van textuur en vorm als licht. Dus laat de vergeefse zoektocht naar de perfecte weergave in het geschreven woord varen."
Macfarlane zoekt liever naar metaforen, per definitie een vertekening van wat je ziet. "Aristoteles omschrijft de metafoor als een gelijkenis in ongelijkheid, het verbinden van het ene met het andere, over tijd en ruimte heen", zegt hij. "Dat is een van de mooiste manieren om de natuur te verbeelden zonder haar gevangen te nemen. Want zodra we de natuur proberen te vangen, ijsbeert ze rusteloos heen en weer in haar kooi en is ze niet langer zichzelf."
Zoals je een overweldigende confrontatie met de natuur niet makkelijk kunt overbrengen, lukt het kunstenaars ook nooit helemaal om hun manier van werken te delen. Toch blijf ik er benieuwd naar. Tijdens het ILFU doet Macfarlane een poging. Zijn metafoor om dit wonderlijke proces te beschrijven is pottenbakken. "Je pakt een enorme hand vol klei en die smijt je op de tafel", zegt hij. "Dat vormt een grote, lelijke bonk die nergens op lijkt. En dan trap je op het pedaal en begint het ding te draaien. Langzaam, langzaam, langzaam begin je te bewegen. Net zolang tot de klei verandert en het vorm krijgt."
II.
In de film Wings of Desire van regisseur Wim Wenders gaat het over twee engelen die over de inwoners van Berlijn waken. Mooie vondst is dat volwassenen de engelen niet zien, terwijl ze voor kinderen gewoon bestaan. Kinderen zien altijd meer dan volwassenen — of zijn nog niet cynisch genoeg om zich voor dingen af te sluiten.
Tijdens de opening van de film zien we twee kinderen vanuit een bus naar boven kijken. De camera neemt een hoge kerktoren in beeld. Bovenop staat een standbeeld van een engel. Of is het geen beeld?
In de tijd dat deze film werd gemaakt, halverwege de jaren tachtig, woonde Nick Cave in Berlijn. De jonge Cave leefde 's nachts; rebels en onder invloed van drugs. Wenders móést hem in de film hebben. "Een film maken zonder Cave was in die tijd een zonde van nalatigheid", zegt de regisseur in 2022 tegen het British Film Institute. "Hij symboliseerde de geest van de stad: avontuurlijk, duister uniek. Dat was Berlijn."
De nummers The Carny en From Her To Eternity vormen de climax van de film. Nick Cave speelt ze ook in de film met enige vorm van bezetenheid, zoals hij dat bijna veertig jaar later nog altijd doet als hij From Her To Eternity live speelt. Die wilde kant blijft ergens in hem verscholen zitten, al is hij zelf wel veranderd. Het boeit mij mateloos, zijn worsteling met het geloof. Hoe hij afwisselend danst met de duivel en met het idee van een god.
Cave zingt in Into My Arms: "I don't believe in the existence of angels / But looking at you I wonder if that's true / But if I did I would summon them together / And ask them to watch over you." Doordat hij eerst aangeeft bewust niet in engelen te geloven, maar daarna meteen toegeeft aan de twijfel, ontstaat er ruimte om er wél in te geloven en ze wél te zien. Of, zoals Spinvis het zou zeggen: "Erf de ogen van je kind, kijk erdoor".
PS.
Wat een droom, deze zelfgemaakte, super cosy minibieb.
Dit zijn de eerste beelden van Hideo Kojima's horrorgame OD. Ik zit helemaal in de Kojima-games dit jaar. Ik speelde Death Stranding 1 en 2 en de remake van Metal Gear Solid 3: Snake Eater. Ik ben dus ook heel benieuwd naar OD, al weet ik niet met hoeveel plezier ik een horrorspel van deze regisseur aankan. Ik speelde ooit zijn griezeldemo P.T. en dat was eigenlijk al te eng.
Is het een goed idee om ChatGPT te gebruiken als therapeut? Het kan best wel opluchten om op een laagdrempelige manier je ei kwijt te kunnen. NOS Stories maakte er een uitstekende video over.
Jeff Tweedy heeft zijn drieluik Twilight Override uitgebracht. Drie albums in één, je bent er bijna twee uur mee onder de pannen. Zin om hier de komende tijd lekker veel naar te luisteren.
Je las blog №133, geschreven in de week van 22 tot en met 28 september 2025. Abonneer je op mijn gratis nieuwsbrief om deze blog elke zondag in je mailbox te ontvangen.
